Moon face คือ ลักษณะของใบหน้าที่ค่อยๆมีการเปลี่ยนแปลงจนมีใบหน้ากลม (คล้ายพระจันทร์) เกิดการมีการสะสมของไขมันส่วนเกินบริเวณด้านข้างของใบหน้า บางคนอาจสะสมที่หลังคอได้เกิดเป็นลักษณะคล้ายหนอก (Buffalo hump) นอกจากนี้ยังอาจพบ ขนดก และสิวเพิ่มขึ้นได้
ภาวะนี้ถือเป็นสัญญาณเตือน ว่ามี ฮอร์โมนกลุ่มสเตียรอยด์เกินในร่างกาย
สาเหตุของการที่มีฮอร์โมนเกินได้แก่
- ร่างกาย “สร้างฮอร์โมนได้เองเกินปกติ”:
- เนื้องอกจากต่อมหมวกไต
- เนื้องอกจากต่อมใต้สมอง
- เนื้องอกหรือมะเร็งบางชนิดที่กระตุ้นการสร้างฮอร์โมนนี้ เช่น มะเร็งปอด มะเร็งตับอ่อน
- การได้รับยาสเตียรอยด์จากภายนอก
- ยาสเตียรอยด์ชนิดรับประทานเพื่อรักษาโรค ทางระบบภูมิคุ้มกันยิ่งได้ยาโดสสูง ต่อเนื่องเป็นเวลานาน ก็จะยิ่งมีโอกาสเกิดภาวะนี้ได้มากขึ้น เมื่อแพทย์สั่งยานี้ให้คนไข้ มักแสดงว่าเป็นยาจำเป็นเพิ่อควบคุมโรค ดังนั้นจึงควรใช้ยาภายใต้คำแนะนำของแพทย์ “ไม่ควรหยุด ลด/เพิ่มยาเอง”
- ยาสเตียรอยด์ที่ปนมากับยาชุด เนื่องจากยาสเตียรอยด์มีคุณสมบัติในการลดการอักเสบได้ดี ในบางกรณีก็อาจมีการจัดยากลุ่มนี้ปะปนมากับยาชุดที่ซื้อเองโดยไม่ผ่านเภสัชกรได้
- ยาทาสเตียรอยด์สามารถใช้รักษาโรคผื่นผิวหนังอักเสบได้ดี ในบางโรคก็เป็นโรคเรื้อรัง ทำให้ผู้ป่วยไปซื้อยามาทาต่อเนื่องเองโดยไม่ได้ปรึกษาแพทย์ จึงได้รับสเตียรอยด์มากเกินไป ดังนั้นควรปรึกษาแพทย์เฉพาะทางผิวหนังมากกว่าซื้อยาทาเอง เพราะแพทย์จะสามารถแนะนำวิธีการใช้ยาให้เหมาะสมเพื่อช่วยควบคุมโรคได้ และปลอดภัยจากผลข้างเคียงได้
ผลข้างเคียงอื่นๆ จากภาวะสเตียรอยด์เกิน
- ความดันโลหิตสูง
- ติดเชื้อง่าย
- น้ำตาลในเลือดสูงกว่าปกติ
- ไขมันในเลือดสูง
หากตรวจพบเร็วก็รักษาได้ โดยรักษาตามสาเหตุเป็นหลัก เช่น การตัดก้อนเนื้องอกออก การใช้ยาสเตียรอยด์เท่าที่จำเป็น เพราะจริงๆแล้ว สเตียรอยด์ไม่ใช่ผู้ร้าย เสมอไป !
รศ.พญ.เปรมจิต จันทองจีน